Hoe maak je zelf 5 eierballen

Wat is eigenlijk een eierbal?

De eierbal is een populaire en sterk regionaal bepaalde snack. Wereldberoemd in Noord- en Oost Nederland. Te vinden in cafetaria’s, automatieken en natuurlijk snackbars. Een eierbal is kortgezegd een hardgekookt ei in ragout, verstopt in een krokant jasje. Wie dacht dat het slechts een lekkere lokale snack is zonder ambities komt bedrogen uit. Het maakt zelfs onderdeel uit van de Groninger cultuur.

Een heus eierbalgenootschap maakt zich sinds 2015 sterk voor de waardering van dit gerecht. Ze zijn er in 2017 zelfs in geslaagd om de eierbal te laten promoveren tot ‘Unesco immaterieel cultureel erfgoed’. Dus een bezoek aan Groningen zonder een zo’n regionaal gerecht te proeven is een gemiste kans. Over de delicatesse is zelfs een lied geschreven. Rapper Olaf Vos bezingt de “aaierbal” in 2015, geïnspireerd op de hit Fireball van Pitbull. En in datzelfde jaar komt premier Mark Rutte de ‘aaierbal’ proeven bij Friet van Piet. Tenslotte hebben we zelfs een NK-eierbal eten. De laatste winnaar had er in 10 minuten 11,5 stuks op.

De reden dat de Groningse delicatesse nooit zijn regionale status is ontstegen komt waarschijnlijk ook omdat je ze altijd vers moet bereiden. Invriezen en daarmee lang bewaren is daarmee niet mogelijk, Een eens bevroren ei smaakt meer naar rubber dan naar ei.

Sinds 2013 is het echter gelukt een houdbare variant te maken. Daardoor is deze Groningse delicatesse (die ook in Drenthe populair is), nu ook leverbaar in de rest van Nederland. Drie vrienden uit het Drentse Nieuw-Buinen ontwierpen een speciale machine die zorgt dat de houdbare variant nu vier weken houdbaar is.

Sauzenfabrikant Oliehoorn, met een hoofdvestiging in Zwaag en een nevenvestiging in het Friese Drachten ontwikkelde een special saus voor de snack. De bal wordt op de markt gebracht onder de naam Aaierbaaln.

Hoe is de eierbal ontstaan?

Zoals wel vaker is de geschiedenis van een gerecht soms moeilijk te achterhalen. En vaak ook wordt de oorsprong betwist. Sommige mensen denken dat de Groningers zijn geïnspireerd door de Scotts Egg. Maar die kent een worstenvulling en wordt koud gegeten. Als we uit alle berichten de rode lijn proberen te ontdekken, dan wint cafetaria Sloots uit Groningen. In het Nieuwsblad van het Noorden van 23 januari 1951 staat een advertentie van Cafetaria Sloots. Na verhuizing naar de Oude Kijk in ’t Jatstraat 16 wordt de heropening aangekondigd met ‘Carbonade, worst, gehakt, eierbal en croquet’. In Limburg zien we weliswaar de frietei als vergelijkbaar product maar daar gaat de oorsprong niet verder terug dan 1959.

Het feit dat de eierbal opduikt vlak na de oorlog is vast geen toeval. In de relatieve armoede van na de oorlog  was gekookt ei geweekt in oud brood, de voorloper van de huidige eierbal. Waarbij de smaak van de moderne variant een stuk beter smaakt. Tegenwoordig is ze niet alleen te genieten in de klassieke variant maar ook in mini uitvoering met een kwartelei. Ook is de variant met een struisvogelei al eens gemaakt. Deze grootste Groningse eierbal ter wereld had een omvang van 44 centimeter en het vergde twee uur kooktijd. Een dure snack gezien de prijs van een struisvogelei van €45,-

Het streetart-collectief Kamp Seedorf uit Almere was ook al zo enthousiast over dit typisch Gronings gerecht. Sinds woensdag 11 augustus 2021 is de kademuur aan de Spilsluizen in Groningen verreikt met een schildering van een bakje met deze Groningse delicatesse. Compleet met een Groningse vlag op een stokje. ‘Kampie loves Eierballen’, schrijven ze op hun Instagram account. Een dag eerder hadden ze al een uniek verkeersbord gefabriceerd en geplaatst met de tekst ‘Vindicat vrije zone’ op de hoek van de Oude Ebbingestraat en de Hofstraat in Groningen. Referend aan de roemruchte Groninger studentenclub die vaak de krant haalt met dubieuze praktijken.

 

Eierbal recept

Wie ooit kroketten heeft gemaakt, heeft voorsprong bij het maken van een eierbal. Begin met het maken van de ragout, omdat deze later koud verwerkt wordt.

Uit de koket van Peter Kars van het Genootschap Ambachtelijke Grunneger Aaierbal (GAGA) het volgende recept:

Ingrediënten eierbal recept

• 5 eieren M
• 80 gram margarine
• 80 gram witte bloem
• 750 ml. water, een lichte gezeefde groenteboullion kan ook
• 2 eetlepels krokettenmis Vero van Verstegen (deze bevat peper, curry, foelie, koriander, zout, gember, tijm en nootmuskaat)
• Ruim paneermeel of Japans broodkruim
• Eiwit van 2 á 3 eieren, losgeroerd met water

Bereiding

Kook de eieren hard in 6 minuten. Voorkom dat ze doorkomen door ze direct af te koelen in koud stromend water. Pel de eieren en dek ze af met een vochtige doek tot dat je ze nodig hebt. Maak de roux door op een laag vuur de margarine te smelten in een grote pan.

Voeg de kruidenmix nu toe en roer het even door tot het geheel gaat bruisen. Nu de bloem erbij en blijf dit zeker 1 minuut roeren met behulp van een garde. Blijf roeren om te voorkomen dat het geheel aanbakt. Voeg nu het vocht in gedeelten toe en blijf roeren. Het resultaat, de dikke saus, 3 minuten laten koken. Giet nu de roux in een niet te hoge bak en laat het daar in afkoelen.

Verdeel de afgekoelde en opgestijfde roux in 5 gelijke delen. Zorg ervoor dat je een schaal met paneelmeel binnen handbereik hebt. Kluts in een andere bak de eiwitten los met een lepeltje water. Vouw een portie roux om het ei heen zodat het ei precies in het midden van de roux zit. Het ei mag aan de buitenkant niet meer zichtbaar zijn. Rol het resultaat door de paneermeel, vervolgens door het eiwit en herhaal dit. Sluit als laatste af met een ronde paneermeel. Goed aandrukken van elke laag is belangrijk. Koel de ballen een aantal uren of een dag in de koelkast, elk apart afgedekt in plasticfolie.

Frituren

Haal de eierballen uit de koeling en laat de op kamertemperatuur komen. Verhit de olie of het frituurvet gedurende 5 minuten op 180 graden. Frituur maximaal twee of drie eierballen tegelijk in het olie. Het is belangrijk dat de korst heel blijft.

Eet smakelijk!